Revalidatie dagboek deel 9
Vandaag is het Nationale herdenkingsdag Corona. Een dag die in het leven is geroepen om alle overledenen door Corona te gedenken en iedereen die iemand heeft verloren te steunen in hun verlies. Mijn kaarsje zal vandaag branden voor hen, maar ook voor iedereen die deze ziekte heeft gehad en nog zal krijgen, de zorg, voor de Horeca, voor iedereen die op wat voor manier dan ook is getroffen door Corona. In deze pandemie verliest iedereen.
Het is zomaar een gedachte die in me opkomt deze zondagmiddag terwijl ik alleen thuis op de bank zit. Mijn lief is naar zijn werk, mijn zonen naar hun eigen lief, mijn vrienden hebben hun eigen bezigheden met hun gezinnen en Tikkel ligt te snurken in haar mand. De radio draait hits uit de jaren 80. Ik vind het niet erg om alleen te zijn. De muziek vult mijn hart net als de avond hiervoor. Op facebook komt een foto voorbij van twee kussende mannen in pak. Een prachtige foto van een kledingfabrikant die deze foto’s plaatste in bushokjes waarmee een storm aan protest door het land ging, want zoenende mannen zouden aanstootgevend zijn.
Ik begrijp het niet. Wat kan er mis zijn aan liefde tussen twee mensen. Waar en door wie is bepaald dat twee mannen of twee vrouwen niet van elkaar kunnen houden en dat niet mogen laten zien? Liefde is iets dat niet te sturen of te verklaren is. Het is een gevoel dat je overkomt, je hele hart vult met een warmte die niet zomaar te stoppen is. En het mooiste is, er is ruimte voor heel veel soorten liefde tegelijk. Liefde brengt je in een uiterst gevoel van geluk, maar kan je ook doen wankelen op je benen en je pijn doen als het niet wederzijds is, of je verlaat. Het is iets dat je wilt vasthouden voor altijd. Maar uiteindelijk weet je dat je ooit afscheid zult moeten nemen.
Dat is wat mij persoonlijk het meest beangstigd en waardoor ik juist in staat kan zijn de mensen van me af te stoten van wie ik het meeste houdt, bang voor de ondraaglijke pijn van het verlies. Ik doe het ook als ik merk dat anderen een plaatsje krijgen in het hart van mijn geliefden. Ik zet mezelf dan automatisch opzij. Liever dat ik zelf afscheid neem dan verlaten te worden. Daarom ben ik ook niemands aller aller beste vriendin, maar een van de velen die het hart van mijn vrienden vullen. Het geeft niet. Ook in hún hart is ruimte voor meer dan één.
Liefde is iets moois. Waarom zijn er mensen die een liefde veroordelen. Is dit puur uit geloofsovertuiging?Wat ik me uit mijn eigen geloofsopvoeding kan herinneren is juist de zin ‘heb uw naaste lief’. Zijn deze mensen misschien net als ik bang de liefde te verliezen? Niet doen! Je verliest uiteindelijk alleen maar zelf. Zonder liefde in je hart is het koud. In de jaren na de kanker is mijn liefde alleen maar gegroeid en ik moet eerlijk zeggen, het maakt van mij een gelukkiger mens. Het maakt je warm om terug te denken aan je eerste kus, de first time, first love waar Robin Beck over zong eind jaren 80, begin 90. Het slopen van een poster van twee zoenende mannen is als het slopen van de liefde tussen twee mensen. Het is mooi om de liefde van anderen om je heen te kunnen zien en voelen in het diepste van je hart.Of het nu is voor een dier, een familielid, een vriend(in), een kind is, of degene met wie je samen oud wilt worden. Ik zeg het daarom nog een keer hardop. Ik hou van jou!
Lief, je moet me geloven
Al doet het pijn…
Het is en blijft een mooie tekst van Marco Borsato. De laatste dagen moet ik er veel aan denken. Misschien omdat het bijna Allerzielen is, de dag waarop van oudsher de overledenen worden herdacht maar eigenlijk is afscheid nemen op wat voor manier dan ook iets waar ik moeit mee heb. Bij een sterven, maar zeker ook bij afscheid nemen in leven.
Afscheid omdat je gaat verhuizen, of naar een andere school gaat. Afscheid nemen van de verkering van je kind als het uit gaat, of van je zoon die ver weg gaat. Afscheid nemen van een collega wanneer deze andere werk heeft of een huisdier als je op vakantie gaat. Ook al is dit afscheid niet voor eeuwig, dan nog overvalt het me met een pijn die ik diep van binnen voel. Zeker als het gaat om iets of iemand die een grotere betekenis in je leven had dan je zelf door had.
Om mezelf te wapenen tegen deze afscheidspijn heb ik me ooit voorgenomen om me niet meer te binden aan mensen. Afstand houden, dan doet het geen pijn als ze weggaan. Het enige dat het me heeft opgeleverd is dat ik de uiterlijke schijn had, overal doorheen te zweven, maar ondertussen was mijn ziel bont en blauw van de pijn die ik opkropte. Op begrafenissen huilde ik niet en wanneer er iemand wegging, zwaaide ik ze gedag. De laatste jaren heb ik geleerd het gevoel meer toe te laten, maar alsof je een sluisdeur op een kiertje zet voor een vloedgolf, overspoelde het gevoel mij compleet.
Zeker na de dood van mijn nichtje en een paar jaar later van mijn moeder voelde mijn hart weer de donkere pijn van het missen. Mijn muur begon zich weer op te werpen want dit wilde ik nooit meer. Afstand werd wederom mijn beste afweersysteem. Totdat ik ziek werd. Het afweersysteem had me eenzaam gemaakt. Ik durfde niemand meer toe te laten. Hoge spitse tralies wierpen zich op zodra er iemand te dichtbij kwam En toch is het iemand gelukt. Stukje voor beetje brokkelde de muur weer af. Stralen zonneschijn , schenen door de kieren. Ik geloofde in de helpende hand die naar me werd uitgestoken en ik volgde de weg die diezelfde hand mij wees.
Het was alsof deze uitgestoken hand een goede fee is geweest. Zo snel als hij verscheen , zo snel verdween hij weer.Ik verloor een goede vriend, een gids. Bij het afscheid verzekerde hij me dat alles goed kwam als ik maar de juiste wegen volgde en op mezelf vertrouwde. Het enige probleem was dat ik nog steeds de weg niet wist en vertrouwen in mezelf iets was als een kompas dat maar bleef ronddraaien.
Hoe dan ook, ik zal er komen, dacht ik. Ik leerde te vertrouwen op andere handen die me de weg wezen. Maar daarnaast leerde ik ook vertrouwen op mezelf. Gewoon doen, initiatief tonen, vallen en je neus stoten maar even over de bult wrijven en weer verder gaan. Angsten overwinnen, doorzetten en willen en voelen! Vooral dat laatste. Met een beetje geluk wijzen de engelen mee naar de juiste weg. Mijn kaarsje zal in ieder geval voor ze branden morgen want afscheid nemen bestaat echt niet…
Als de dag van gisteren herinner ik me mijn veertigste verjaardag niet meer, maar ik had bij de Hema tompouces laten maken met mijn verjaardagsgezicht erop en met mijn familie ben ik naar de plaatselijke wok geweest. Dat het toen al slecht ging met mijn moeder, wist ik stiekem wel, maar ik wilde het niet zien denk ik. Hoe dan ook, ze genoot met volle teugen. Ik ook. Voor mij leek mijn leven op dat moment vlekkeloos te gaan. Ik had wel een knobbel in mijn hals maar die was goedaardig en ik hoefde me nergens zorgen over te maken.
Een paar maanden na mijn verjaardag ging het mis. De knobbel zat goed in de weg met praten en ademhalen en het ding moest er uit. De diagnose schildklierkanker klonk onverwacht. Een periode van herstel na de operatie brak aan met daarbij meteen de strijd om de rest van de schildklier. Eruit halen of afwachten? Het leven begint bij veertig kreeg ineens een heel andere betekenis.
Mijn visie op het leven veranderde bij elke ingreep en behandeling. Zeker toen tussendoor ook mijn moeder plotseling het leven verliet. Alles veranderde in een kwestie van momenten. Mijn gezondheid, de samenstelling van mijn ouderlijk gezin, ik zelf, mijn gevoelens gingen met mij op de loop. Een moeilijke tijd vol ups en downs maar waarbij ik de ups veel meer ging zien en waarderen. Ik leerde gaande de weg om te gaan met het verlies van mijn moeder, mijn schildklier en alles wat er in de jaren na de diagnose kanker nog meer verloren raakte.
Inmiddels ben ik vier jaar verder. Er is veel veranderd voor mij maar vooral in mij. Als je mij de vraag stelt of ik verwerkt heb dat ik kanker kreeg, zeg ik volmondig ja. Of ik de dood van mijn moeder heb verwerkt? Tja, ik denk het wel. Ik mis haar, nog steeds elke dag. Ik denk niet dat dat ooit weg gaat, maar ik berust in haar rust. Toen ik ziek was dacht ik ook mensen nodig te hebben. Of ik nog steeds verwacht en hoop dat mensen er voor me zullen zijn. Dan zal ik antwoorden dat het er aan ligt wie die mensen zijn. Bij de een mag je iets verwachten, je partner en je kinderen bijvoorbeeld, maar voor de rest houd ik het open. Verwachting kan tot teleurstelling leiden. Iets dat zuur duidelijk is geworden. De teleurstelling is mijn spaarzame energie niet waard is de wijze les die het me heeft geleerd. Mijn vertrouwen heeft een flinke deuk opgelopen, maar veerkrachtig als ik ben, deuk ik langzaam weer uit.
Het leven begint niet bij veertig. Het leven begint bij je geboorte en soms zit het mee, soms…neem het leven een loopje met je en soms ren je je rot. Hoe dan ook. Vier jaar later zeg ik met veel meer wijsheid in pacht dan toen ik veertig was.. Ik leef!
Iedere dag veranderen we. Net als een vlinder verandert, om tot slot uit te vliegen en te sterven, leggen wij mensen dezelfde weg af. Vanaf dat we geboren worden, transformeren we. We komen in de pubertijd,studeren, worden volwassen, gaan trouwen, krijgen kinderen, komen in de overgang, worden oud en sterven. De volgorde kan anders zijn, soms vallen er schakels tussen uit en soms stopt de transformatie te abrubt door een veel te vroeg sterven.
Het afscheid doet vreselijk pijn. Maar wanneer na dat sterven een vlinder zich laat zien, maakt die pijn heel even ruimte voor een glimlach van berusting. Een soort vreugde omdat je weet dat je geliefde rust heeft en vrij is. Zo vrij als een vlinder. Die vlinder staat voor iets dat goed is. Zo wezenlijk heb ik dit zes jaar geleden gevoeld en zo wezenlijk voet het nog steeds.
Midden in de nacht ging de telefoon.Een zeer dierbare vlinder is veel te vroeg gegaan. Eén moment die je hart in een seconde stopzet en verandert om nooit meer te vergeten. De volgorde klopt niet. Zij had haar vleugels nog uit moeten slaan. Kort na dit ongelooflijke verlies zat ze daar ineens in onze boekenkast op het uiteinde van de mast van een speeldoos, de piratenboot uit het sprookje van “Peter Pan . Een prachtige vlinder. De vleugels dicht alsof ze sliep.
Tot het voorjaar zat ze daar. Heel af en toe gingen de vleugels even open, alsof ze stiekem even gluurde hoe laat het was. Op een mooie lentedag toen ik mijn achterdeur open had staan, vloog ze ineens langs me heen. Ze ging op de mat zitten, rustig afwachtend tot ik de hordeur opzij schoof zodat de wereld vrij voor haar voeten lag. Voorzichtig vloog ze op, draaide zich nog één keer om en vloog weer terug. De tranen vloeiden over mijn wangen. Ga maar meisje, zei ik zacht, Vlieg en sla je vleugels uit! En daar ging ze..
Er zullen mensen zijn die zeggen, wat klets je nou?! Dit is toch puur toeval. Dat zou natuurlijk kunnen. Vlinders houden soms winterslapen in donkere hoekjes. En misschien was mijn kast toevallig net wat ze zocht, maar het gevoel dat deze vlinder me bracht was een gevoel van goedheid en rust, van warmte en liefde. En dat gevoel was écht!
Ook toen mijn moeder stierf, hield ik me daaraan vast. En steeds als ik ergens heen ga, of bij belangrijke momenten is daar op wat voor manier dan ook een vlinder. Hoe wrang was het dat juist mijn inwendige vlinder ziek werd met kanker. De schildklier heeft de vorm van een vlinder. Zijn vleugels zijn rustig gevouwen rond de luchtpijp. In 2012 ging de eerste vleugel er uit en in augustus 2012 de andere vleugel. Ik voelde me incompleet, stuurloos en vleugellam. Mijn inwendige vlinder vliegt niet meer. Ik heb me weer moeten ontpoppen als mens. Ik heb weer leren vliegen met kunstmatige “vleugels” Maar sinds ik weer vlieg, is de wereld zo veel mooier. Ik fladder, geniet, en drink de nectar van alle mooie dingen die gebeuren. Ik pluk de dag totdat ik de zon voor eeuwig tegemoet ga net als zij…
Het was op een dinsdag. Ik had gewerkt die dag. Vanuit de bus naar huis bedacht ik me dat ik mijn moeder moest bellen. Nou deden we dat zo’n 3 tot 4 keer per week, maar deze keer was het anders. Het was een dwingende gedachte, een soort van tweede stem die me zei dat ik moest bellen! Het was een paar weken voor mijn tweede operatie aan de schildklier. In april was er schildklierkanker ontdekt en uiteindelijk was besloten om na mijn vakantie met een tweede operatie de gehele schildklier te verwijderen. Ik had haar vanwege omstandigheden al een tijdje niet gezien. Een onderbuikgevoel zei me dat ik tegen haar moest zeggen dat ik haar miste en nodig had.
Ze moest tussendoor even ophangen want de moest dringend voor vijf uur iemand bellen, maar ze zou me zo terug bellen, zei ze..Heel even ben ik tussendoor een kop koffie gaan drinken bij mijn buuf zoals ik zo vaak deed na t werk op dinsdag.Maar ook bij het koffie drinken voelde ik dat ik snel terug naar huis moest. Waar we normaal koffieleuten tot we avondeten gaan maken, was ik nu binnnen een half uur weer thuis. Onrustig en onbestendig. Nog geen drie minuten later ging de telefoon.. mijn vader… Ik hoor de woorden nog steeds na in mijn hoofd, mama is dood.
Vanaf dat moment stond mijn wereld stil. De onderbuikgevoelens, de tweede stem in mijn hoofd, waren duidelijk aanwezig geweest om een juiste afsluiting te geven voor mij en voor haar. Ineens binnen een half uur tijd was ik geen kind meer..
Nu drie jaar later besef ik hoe enorm ik haar nog steeds mis. We deelden alles, maar ook gewoon om even te vragen wat eet jij vanavond? Het was de meeste gestelde vraag in de week. Met het besef van het gemis, komt ook het besef van hoeveel ik ben gegroeid. Ik ben inderdaad geen kind meer. Sterker nog zelfs mijn kinderen zijn bijna geen kind meer. In drie jaar tijd is er zoveel gebeurd in ons mensenleven dat het lijkt alsof we jaren ouder zijn. En toch is dat goed. Rijper, wijzer en zelfstandiger. Onafhankelijk en sterk.
Verlies en ziekte hebben me geleerd dat de dag geplukt moet worden. Hoeveel rustiger ben ik in mijn hoofd nu ik de dagen neem per dag. Pluk de dag, maar wel met mate en daarmee bedoel ik dat als iets vandaag niet lukt, er morgen weer een nieuwe dag komt. En mocht die dag er niet meer zijn dan leeft de ander voort. Zo is de circel van het leven. Morgen “vier” ik mijn moeders leven op haar sterfdag. De woorden van Karin Bloemen, “geen kind meer”zullen uit de jukebox klinken. Er zullen tranen vloeien, maar vooral zal ik denken aan mijn moeder met een lach, want wat was ze me lief..
Het is een zware week geweest. Een week van afscheid nemen. Afscheid nemen valt zwaar, geen afscheid kunnen nemen nog veel zwaarder. Zeker wanneer de keuze je ontnomen wordt. Verlies op wat voor manier dan ook doet pijn. Ik ga door een soort van rouwproces zonder overledene. Een klein stukje van mij lijkt geamputeerd, misschien zelfs wel een stukje dood. Ik kan er niet zo goed mee omgaan. Verlies is een van de emoties waar ik nog een weg in moet vinden. Waar ik mezelf aan vast houd is dat wanneer je iets verloren hebt, je altijd weer kunt vinden.
Als mijn moeder iets kwijt was, liep ze door het huis biddend tot de heilige Antonius. Heilige Antonius beste vrind, geef dat ik mijn sleutels vind.. Ze geloofde er heilig in. Na een paar gebedjes tot de heiligman liep ze dan even later vrolijk met haar sleutels aan de hand naar me toe.. Zie je wel! Helpt altijd! Nu mijn moeder er niet meer is, betrap ik mezelf op het gebedje zoekend naar wat verloren is. Ik moet er altijd even om glimlachen. Die Antonius moest eens weten..
Helaas kun je niet alles opsporen met behulp va de heilige Antonius. Er zijn vormen van verlies waar simpelweg geen oplossing voor is. Een gevoel van pijn waar je doorheen moet. Het onvermijdelijke verlies van de mensen van wie je houdt. Hoe graag zou ik ze niet eens een bezoekje brengen. Als iemand me zou vragen met wie zou jij een kopje koffie willen drinken dan schieten er zo een hoop mensen in mijn hoofd. Twee daarvan staan bovenaan in mijn gedachten.
Het is een bekend verschijnsel dat je altijd juist datgene wilt wat onmogelijk is. Hoe graag zou ik weer chatten met mijn nichtje over hoe we de wereld mooier zouden kunnen maken en dat ze mij vertelt dat iedereen de eiersalade zo lekker vindt die ik haar heb geleerd te maken.Wat zou ik er alles voor geven om met mijn moeder weer aan de Waalkade te zitten na een dagje shoppen. Zij aan een sherry, ik aan een wijntje. Onze nieuwe schoenen bewonderen en keuvelen over wat we die avond zullen gaan eten.
Het geluid van het water gaat over in een luid gepiep.. De wekker haalt me met een zuigende kracht terug van de warme armen van mijn moeder naar de werkelijkheid van de ochtend. Een warme traan loopt over mijn wang. Ik voel nog de kus op mijn voorhoofd..de stem die fluistert , “ schlafen mein prinschen..”